Al jaren ben ik oprecht geïnteresseerd in het Rijnlands model. Het Rijnlands model is de naam die gebruikt wordt voor een systeem van maatschappelijke ordening. Het wordt meestal gebruikt als een alternatief voor het zogeheten Angelsaksisch model (of neoliberalisme) waarbij alle ruimte aan de krachten van de vrije markt wordt gelaten en de overheid zich zo veel mogelijk afzijdig houdt[1].
Het boek: “De hark voorbij” van Harold Janssen [2] plaatst het Rijnlands model in een historisch perspectief.
Toen ik dit boek eind 2018 las herkende ik onbewust elementen van Agile-scrum. Na enig aarzelen besloot ik mijn onderbuikgevoel te onderzoeken. Mijn eerste aanpak was de verschillen en overeenkomsten te vergelijken. Dat was lastig, omdat het Rijnlands model van een andere grootheid is dan Agile of scrum. Agile en scrum komen uit de Software Development terwijl het Rijnlands model gaat over een systeem van maatschappelijke ordening.
Het Agile manifest is kort en krachtig. De 4 waarden en de 12 principes passen op 1 A-4 (2-zijdig bedrukt)
Het manifest van het Rijnlands model[3] is daarmee niet te vergelijken.
In het Rijnlandboekje van Jaap Peters en Mathieu Weggeman[4] staat in het midden een vergelijking tussen Anglo-Amerikaans en Rijnlands adhv. 12 punten die ik beschouw als “principes”.
Hieronder noem ik die 12 “principes” op[5] en leg ik – voor zover ik die zie – een relatie met Agile:
- Wie het weet mag het zeggen
Ik zie hier een verband met de manier van samenwerken binnen Agile. Samenwerking is een kernbegrip binnen Agile. Je werkt als team samen én de klant is onderdeel van dat team. Je streeft naar een multidisciplinair team (T-shape).
- Hier en nu als vertrekpunt (ist), [tov doelstelling als vertrekpunt (soll)]
Hier leg ik een verband met: Inspelen op verandering boven het volgen van een plan.
Wellicht zit hier ook een link met de empirische procesbesturing waarop scrum gebaseerd is.
- Samen schitteren: teamplay
Voor mij is dit zo Agile, zo scrum. Hier gaat het om. Het gaat niet om de individuele prestatie, het gaat erom wat je als team oplevert. In mijn rol als scrum master geniet ik altijd enorm als het gehele team tijdens de demo geniet van het ene teamlid dat tijdens de presentatie het woord voert en boven zich zelf uitstijgt.
- Principe gedreven, [tov regel gedreven] en
- Contextgevoelig
Deze 2 principes voeg ik samen. Het verband zit al in het woord Agile. De toekomst is niet (meer) voorspelbaar, verandering is de enige constante. Agile en scrum zijn helemaal ingericht om goed om te gaan met die veranderingen. Veranderingen zijn juist van harte welkom.
- Vakmanschap als basis, [tov functiesplitsing] en
- Coördinatie vanaf de werkvloer
Ook deze 2 principes voeg ik voor het gemak even samen. Het multi disciplinaire team is het antwoord op de te ver doorgevoerde specialisatie gestold in starre functies en verticale communicatie- en beslissingslijnen. De oude scheiding van denken en doen heeft zijn langste tijd gehad nu medewerkers hoger opgeleid zijn en de maatschappij verandert in een kenniseconomie.
- Emergentie strategie als norm (maatwerk), [tov voorspelbaarheid als norm (standaardisering)
Ook hier leg ik weer het verband met: Inspelen op verandering boven het volgen van een plan
Bij de onderstaande 4 principes heb ik (nu) nog geen verband kunnen leggen met Agile.
- Weten is meten
- Mensbeeld: solidariteit
- Organisatie als werkgemeenschap
- Primair proces staat centraal
In het zelfde Rijnlandboekje staan ook nog 10 uitgangspunten . Een uitgangspunt dat hiervoor nog niet aan de orde is gekomen luidt: “een organisatie die heeft geleerd te leren”.
Ook dat is een kern van Agile. Binnen scrum wordt daar heel concreet invulling aan gegeven via:
- de dagelijkse Scrum (de standup), de Sprint Review en de Sprint Retrospective.
Tot zover een eerste analyse. Maar is dit het nu hoor ik mij zelf denken. Nee er is meer en ik ben er ook van overtuigd dat het echte verband dieper ligt. Het heeft te maken met normen en waarden en je mensbeeld.
In het boek “de hark voorbij” staat op pagina 155 (9 intern kompas) het volgende: “Of platter gezegd: waar kom je ’s morgens je bed voor uit? Hier gaat het erom wat zin geeft aan het dagelijks handelen, en daaraan gekoppeld de drang om zich in het vak en als werkgemeenschap te ontwikkelen.”
Voor mij persoonlijk is het van wezenlijk belang dat ik samen met anderen waarde toevoeg aan de organisatie waarvoor ik werk. Het werk moet er toe doen. Ik wil vonken in plaats van vinken.
Een scrum team is voor mij de ideale omgeving om dit elke
dag te doen.
[1] bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Rijnlands_model
[2] ISBN 978-90-470-1003-6
[3] bron http://www.rijnland-weblog.nl/2018/12/31/rijnlands-manifest-2/
[4] ISBN 979-90-470-0209-3
[5] Af en toe vermeld ik ter verduidelijking tussen [ ] de tegenhanger van het Anglo-Amerikaanse model
